Lobha shche dhagunena kim (లోభ శ్చే దగుణేన కిం)

పద్యం:
లోభ శ్చే దగుణేన కిం ? పశునతా య ద్యస్తి కిం పాతకైః ?
సత్యం చే త్తపనా చ కిం ? శుచి మనో య ద్య స్తి తీర్థేన కిం ?
సౌజన్యం యది కిం బలేన ? మహిమా యద్యస్తి కిం మణ్డనైః ?
సద్విద్యా యది కిం ధనై ? రపయశో యద్యస్తి కిం మృత్యునా ?
తాత్పర్యం:
‘ అత్యాశ ‘ అనేది ఒక్కటుంటే చాలు ! ఈ మహాదుర్గుణం సకల అవలక్షణాల సారం అనవచ్చు ! ఇది నింద్యమైన గుణమైనది ఇంద్చేతనే . ‘కొండెములు చెప్పడం’ అనే దుర్గుణం ఒక్కటిచాలు ! నరకంలో తోసి హింసించడానికి, వేరే పాపాలు చేయనక్కర్లేదు. ఇదే మహాపాపం. జనులందరినీ సమానంగా చూడటం – సత్యగుణం ఈ రెండూ సకల పాపాలనీ పోగొట్టగలవు. ఇవి ఉంటే చాంద్రాయణ వ్రతం వంటి ప్రాయశ్చిత్త కృచ్ఛ్రాలతో పనిలేదు. ద్రోహచింతన – దుష్టసంకల్పాలు లేకుండా నిర్మలమైన హృదయమే ఉంటే, ” ఏ పుణ్య తీర్థాల సేవనం వల్ల మోక్షమిస్తుంధి ” అని వెతుక్కోనక్కరలేదు. తన పని తాను చక్కబెట్టుకోవడానికి స్వజనమే అక్కర్లేదు. మంచితనం చాలు ! మర్యాద – గౌరవం ఇవ్వబడేవానికి వేరే అలంకారాలవసరం లేదు. గొప్ప విద్యావేత్తకు ఇతర ధనాలతో నిమిత్తం లేదు. అపకీర్తి అనేది చావుతో సమానం . అది వుంటే వేరే చావు అవసరం లేదు. అతడు మృతప్రాయుడే !
ఇవన్నీ సక్రమంగా గ్రహించాక కూడా , దుర్గుణాలను వదలి సద్గుణాలు అలవర్చుకోలేనివాడు దుర్జనుడే !
.